Hamish Chamberlayne, Head of Global Sustainable Equities, legt uit waarom verantwoord gebruik van plastic een belangrijke rol speelt in de evaluatie van de duurzaamheid van een bedrijf.
Kernpunten:
- De ernst van de impact van plasticverontreiniging blijft toenemen, terwijl we steeds dichter komen bij het punt waarop de schade onherstelbaar wordt.
- Overheden hebben gereageerd met de eerste maatregelen om 'onnodige' plasticverontreiniging tegen te gaan en wij verwachten in de nabije toekomst nog krachtigere maatregelen.
- Verantwoord gebruik van plastic is een belangrijk aspect om de duurzaamheid van een bedrijf te evalueren en het wordt dan ook steeds relevanter voor beleggingsbeslissingen op lange termijn.
In 2015 bleek uit een studie dat de totale hoeveelheid nieuw geproduceerd plastic 8,3 miljard ton bedroeg, waarvan naar schatting 6,3 miljard ton op de afvalberg terechtkwam. Bijna 80% van dat afval eindigt op een stortplaats of als verontreiniging in de natuurlijke omgeving. Zo'n 9% wordt gerecycleerd en 12% verbrand. Plasticverpakkingen maken zo'n 40% uit van alle vezelloze kunststoffen en dragen in belangrijke mate bij tot het probleem.1 Als je bedenkt dat nog niet eens de helft van de één miljoen plastic flessen die wereldwijd elke minuut worden verkocht, wordt gerecycleerd2 en dat het voor sommige polymeren meer dan 500 jaar duurt er ze afgebroken zijn, dan is al gauw duidelijk dat plasticafval allesbehalve een kortetermijnprobleem is.3
Beleidsreactie op plastic voor eenmalig gebruik
In januari 2018, op het moment dat de media-aandacht voor de plasticsoep in de oceaan fors toenam, voerde China nieuwe wetgeving in om de invoer van alle papier- en plasticafval te verbieden.4 Aangezien in 2016 zowat twee derde van het wereldwijde plasticafval in China terechtkwam, heeft die wetgeving verstrekkende gevolgen voor overheden, ondernemingen en consumenten.5 Dat heeft het debat over plasticafval aangezwengeld en andere landen ertoe verplicht het probleem aan te pakken. Verschillende Europese landen beperkten wettelijk voor het eerst het gebruik van plastic, zoals bijvoorbeeld het verbod op microplastics en plastic wattenstaafjes dat in januari 2018 in het VK en Schotland werd aangekondigd6, 7,en het Franse verbod op plastic bestek vanaf 2020.8, 9
Tot dusver focust de regelgeving vooral op plastic en producten voor eenmalig gebruik die als onnodig worden beschouwd, zoals microkorrels, wattenstaafjes, wegwerpbestek, rietjes en roerstaafjes. Andere grote bronnen verontreiniging ontspringen de dans echter.
Meer dan alleen verpakking
Volgens National Geographic eindigt minder dan de helft van het plastic als verpakking, terwijl de rest wordt gebruikt in andere toepassingen, zoals de bouw, transport, elektronica, consumentenproducten, textiel en meubelen.10 Er wordt zelfs aangenomen dat er meer ander plasticafval als microplastic in de oceanen terechtkomt dan verpakkingsplastic, doordat afvoerkanalen en riolen als 'vervuilingsvector' werken.
In 2015 werd naar schatting 42 miljoen ton aan plasticvervuiling veroorzaakt door het gebruik van textielvezels, waardoor kleding een groot aandeel heeft in het afval dat in onze oceanen drijft.11 Net zoals microvezels in de oceaan terechtkomen door kleding te wassen, worden via afvoerkanalen en rivieren ook stof en brokstukken, voornamelijk van autobanden, uit stedelijke omgevingen aangevoerd. Naar schatting 63% van het microplastic in de oceanen is afkomstig van synthetisch textiel en autobanden.12
Er zijn argumenten om op plastic en verpakkingen voor eenmalig gebruik te focussen, maar we moeten ook het ruimere probleem van de plasticverontreiniging aanpakken. Naar verwachting zal de Milieuvergadering van de Verenigde Naties (UNEA) in 2022 gesprekken opstarten over een innovatief verdrag om de plasticvervuiling wereldwijd onder controle te krijgen. De onderhandelaars zullen voorstellen bespreken voor juridisch afdwingbare regels rond het gebruik en de afvoer van plastic in de brede zin.13
Verantwoord gebruik heeft ons inziens waarschijnlijk een veel grotere positieve impact dan een volledig verbod op alle vormen van plastic. De uitdaging bestaat erin een evenwicht te vinden tussen de voordelen van het materiaal en de kosten van een volledig verbod. Verantwoord gebruik stimuleren, vereist vaak een doorlichting van de volledige toeleveringsketen, rekening houdend met factoren zoals efficiënt grondstoffengebruik, de levensduur van een product en initiatieven voor een circulaire economie.
Indicatoren van verantwoord gebruik
Toonaangevende bedrijven benutten opportuniteiten ten volle door over sectoren heen samen te werken, zowel in de openbare als in de privésector. Belangrijke indicatoren bij toonaangevende bedrijven kunnen we in drie grote gebieden opsplitsen:
1.Transparantie en aansprakelijkheid
De mate waarin bedrijven vrijwillig cijfers vrijgeven, kan een mogelijke indicator zijn voor hun veerkracht in het licht van een aankoopbeleid dat in de richting van minder plastic gaat. Proactief cijfers publiceren en vrijwillig streefcijfers vooropstellen, kunnen ook het risico verlagen dat ze op een bepaald moment een verbod opgelegd krijgen. In bedrijven die de beste praktijken hanteren, zijn die doelstellingen heel duidelijk en verankerd in de bedrijfswaarden. Een geïntegreerde rapportage met een duidelijke relevantie voor de impact, het product of de activiteiten van het bedrijf weegt zwaarder door dan de eenmalige publicatie van statistieken.
2. Gebruik van materialen: gerecycleerd materiaal en de circulaire economie
Meer gerecycleerd materiaal gebruiken, kan een grotere katalysator zijn voor verandering dan de productie van recycleerbare producten stimuleren, omdat dat een potentiële impact heeft op de hele toeleveringsketen doordat de vraag naar gerecycleerd materiaal zo zal toenemen. Hoewel dat momenteel nog niet overal mogelijk is, is de kans groot dat bedrijven die onderzoek voeren naar het gebruik van materialen daar als eerste van zullen profiteren. De types gebruikt plastic zullen worden beperkt naarmate de recyclage-infrastructuur wordt ontwikkeld, wat kansen schept voor de leiders op dat gebied. Maar zolang het aanbod van gerecycleerde polymeren niet toeneemt en stabiliseert, blijft het mogelijk dat al te ambitieuze bedrijven hun streefcijfers voor het gebruik van gerecycleerd materiaal niet halen, omdat er gewoon niet voldoende gerecycleerd materiaal voorhanden is.
Bedrijfsbeleid dat het concept circulaire economie integreert in de werking van de onderneming of de volledige uitsluiting van het materiaal stimuleert, is een bewijs dat het bedrijf op lange termijn denkt. De vroegtijdige integratie van modellen uit de circulaire economie, zoals terugname-initiatieven, omgekeerde logistiek en modulair ontwerp, zal mogelijk een significant voordeel opleveren dankzij de grotere efficiëntie, de erkenning in de sector en het pioniersvoordeel.
3. Samenwerking
Doordat de vraag naar recyclinginfrastructuur, nieuwe logistieke oplossingen voor de circulaire economie of statiegeldsystemen en nieuwe materialen ter vervanging van wegwerpplastic in de toekomst zal stijgen, ontstaan er ook nieuwe opportuniteiten. Aangezien vele van die ontwikkelingen verscheidene sectoren omspannen, zullen bedrijven die collaboratieve initiatieven opzetten of daaraan deelnemen, vermoedelijk sterk presteren, vooral die die verticaal over de waardeketens heen werken en investeren in recyclagetechnologie en -infrastructuur.
Bedrijven die samenwerken met beleidsmakers om het consumentengedrag te beïnvloeden, zullen waarschijnlijk een positief imago en mogelijk ook overheidssteun kunnen krijgen, en programma’s om de recyclagegraad te verhogen, hebben als bijkomend voordeel dat er ook meer gerecycleerd materiaal ter beschikking is.
Een evenwichtsoefening
De voornaamste oorzaken van ecologische risico's en -opportuniteiten opsporen, is een complex en continu proces. De volledige duurzaamheidsimpact van plastic is het resultaat van vele onderling met elkaar verbonden, maar vaak onduidelijke factoren. Consumentengroeperingen en wetgevers nemen bijvoorbeeld vaak voedingsverpakkingen onder schot, ook al is bewezen dat die verpakking helpt om voeding veilig bij de consument te brengen en langer vers te houden en op die manier voedingsverspilling te beperken. Ook de levering van geneesmiddelen, drinkwater en gesteriliseerde producten is afhankelijk van plastic, net als een groot aantal verbeteringen op efficiënter grondstofgebruik in de transport- en de logistieke sector.
De relevantie van plastic varieert fors naargelang het bedrijf en de sector. Dat betekent dat er niet één oplossing of identificator voor positieve impact, beleggingsrisico’s of beleggingsopportuniteiten bestaat. Wij gaan op zoek naar ondernemingen met een bewuste, transparante en consistente aanpak, zowel voor hun producten/diensten als in hun activiteiten, omdat dat volgens ons de beste garantie biedt voor de lange termijn.
Referenties
1R. Geyer, J. R. Jambeck and K. L. Law, “Production, use, and fate of all plastics ever made” Science Advances, vol. 3, nr. 7, 1 7 2017.
2Plastic Soup Foundation, “The Worlds Population Consumes 1 Million Plastic Bottles Every Minute”, geraadpleegd op 24 februari 2022
3World Wide Fund for Nature (WWF) Australia, “The lifecycle of plastics”, 2 juli 2021, geraadpleegd op 24 februari 2022
4UN Environment, “China’s trash ban lifts lid on global recycling woes but also offers opportunity”, 6 juli 2018, geraadpleegd op 24 februari 2022
5Bloomberg, “China Upended the Politics of Plastic and the World Is Still Reeling”, 21 januari 2020, geraadpleegd op 24 februari 2022
6Kevin Keane, BBC News, “Scotland ban announced for plastic cotton buds”, 11 januari 2018, geraadpleegd op 24 februari 2022
7Persbericht Britse overheid, “World leading microbeads ban comes into force”, 19 juni 2018, geraadpleegd op 24 februari 2022
8Climate Action, “France ban plastic plates and cutlery”, 20 september 2016, geraadpleegd op 24 februari 2022
9Milieuprogramma van de Verenigde Naties, “World leaders set sights on plastic pollution”, 16 februari 2022, geraadpleegd op 24 februari 2022
10National Geographic, “Fast facts about plastic pollution”, 20 december 2018, geraadpleegd op 24 februari 2022
11Europees Milieuagentschap, “Plastic in textiles: towards a circular economy for synthetic textiles in Europe”, 17 september 2021, geraadpleegd op 24 februari 2022
12J. Boucher en D. Friot, ICUN, “Primary microplastics in the oceans: A global evaluation of sources”, 2017.
13Milieuprogramma van de Verenigde Naties, februari 2022
