Diversificatie in drie dimensies

Diversificatie voelt als een relatief nieuw concept. Het wordt vaak geprezen als een van de belangrijkste principes van de moderne financiële wetenschap. Het advies om te diversifiëren bestaat echter al duizenden jaren, en modernere opvattingen missen wellicht enkele belangrijke nuances die in de loop der tijd verloren zijn gegaan.

De Bijbel suggereerde duizenden jaren geleden al diversificatie in verschillende sectoren, in Prediker 11:2:

Bewaar je brood in zeven delen, zelfs in acht, want je weet niet welke ramp de aarde treffen zal.

Het moderne denken over diversificatie richt zich meestal op dit soort diversificatie, of risicobeheer over verschillende activa, maar ziet vaak twee andere belangrijke aspecten over het hoofd.

Een van die aspecten is tijd. De voordelen van diversificatie over verschillende activa zijn simpel: je wilt niet al je risico in één troef concentreren. De voordelen van diversificatie over tijd zijn precies hetzelfde. Figuur 1 toont de gelijkenis tussen diversificatie en risicospreiding over verschillende periodes. Net zoals je niet wilt dat het grootste deel van je rendement op verschillende activa grotendeels wordt bepaald door de prestaties van één enkel effect, wil je ook niet dat het grootste deel van je rendement in de loop van de tijd grotendeels wordt bepaald door de prestaties tijdens één enkele periode.

Hoewel moderne diversificatie zich meer richt op diversificatie over verschillende activa dan over verschillende periodes, worden beide genoemd in de Bijbel. Diversificatie over verschillende periodes wordt zelfs twee verzen later aanbevolen, in Prediker 11:6: "Zaai van de morgen tot de avond. Laat je hand niet rusten, want je weet niet of het zaad de ene of de andere, of elke keer ontkiemen zal."

Diversificatie in tijd is een belangrijke dynamische risicobeheertechniek die is bedoeld om de groei van de portefeuille of, wat hetzelfde is, de eindwaarde ervan te verbeteren. Kijk eens naar de wiskunde achter samengestelde rendementen (Figuur 2).

De wiskunde laat zien dat er twee manieren zijn om het samengestelde rendement te verhogen: het gemiddelde rendement voorspellen, wat moeilijk, competitief en onzeker is, of het risico dynamisch voorspellen en beheren, wat haalbaar, schaalbaar en robuust kan zijn.

Diversificatie in tijd kan helpen om de variatie in rendementen te verminderen en daarmee het negatieve effect van risico's op het samengestelde rendement, maar de scheefheid van de rendementen wijst op een ontbrekende derde dimensie van diversificatie: richting.

Niet alle risico's zijn echter gelijk. Neerwaarts risico is iets anders dan opwaarts risico. Als je te horen krijgt dat een activum een volatiliteit van 20 procent heeft, heb je niet genoeg informatie om te beslissen of je het moet kopen of verkopen. Gaat het vooral om opwaartse volatiliteit of neerwaartse volatiliteit? Door een portefeuille samen te stellen die de opwaartse volatiliteit maximaliseert en de neerwaartse volatiliteit minimaliseert, kun je de asymmetrie van het rendement, of de convexiteit van je portefeuille, verbeteren en zo een beter samengesteld rendement behalen.

Deze aanpak om samengestelde rendementen te verbeteren op basis van wiskunde, economische rede en logica is de kern van onze filosofie voor adaptieve diversificatie. Diversificatie van neerwaarts risico is goed omdat het het risico vermindert dat één activum gaat domineren en enorme verliezen veroorzaakt die moeilijk te herstellen zijn. Diversificatie van opwaarts risico kan echter ten koste gaan van de potentiële winst van een succesvolle belegging.

Natuurlijk is dit misschien niets nieuws onder de zon. Een vers precies tussen de twee bovenstaande verzen lijkt te verwijzen naar de richting van diversificatie (omlaag of omhoog, zuid of noord):

Naar welke kant een boom ook valt, naar het noorden of het zuiden, hij blijft liggen op de plaats waar hij valt.

Toevallig komt de uitdrukking "er is niets nieuws onder de zon" zelf uit Prediker 1:9.

Dit zijn dus de drie dimensies van diversificatie: over activa, over tijd en over richting. Veel beleggingsoplossingen diversifiëren helemaal niet. Sommige diversifiëren over activa. Een paar diversifiëren over tijd. Hoeveel diversifiëren ook over richting?

Diversificatie in richting is niet eenvoudig: een deel van de uitdaging zit in de gegevensbronnen. Risico's veranderen elke dag, en het gaat vooral om de toekomstverwachtingen van die risico's, niet om achteraf gerealiseerde risico's uit het verleden. Je gaat toch ook niet autorijden terwijl je in de achteruitkijkspiegel kijkt?

We hebben een geweldige bron van toekomstgerichte risicosignalen gevonden: de optiemarkt. Opties zijn eigenlijk verzekeringscontracten: beleggers betalen vandaag een premie om zich in te dekken tegen het risico van toekomstige verliezen met putopties, of tegen het risico van het mislopen van toekomstige winsten met callopties.

Beide risico's zijn belangrijk. Niet verkopen voordat een crisis uitbreekt, doet pijn vanwege het tastbare verlies. Niet kopen voordat een rally begint, doet net zo veel pijn vanwege de gemiste kansen.

Figuur 3: Het risico aan de linkerkant van het spectrum op grote verliezen en het risico aan de rechterkant op het mislopen van grote winst

De gegevens van de optiemarkten bevatten veel meer informatie dan alleen spotprijzen, en zijn eenvoudig en openbaar beschikbaar. De risico-informatie die in opties zit, biedt belangrijke en waardevolle inzichten die kunnen helpen bij het sturen van een portefeuille. Toch houden de meeste beleggingsoplossingen helemaal geen rekening met de inzichten van opties. Dat is net als rijden in een onbekend gebied zonder navigatie.

Het is belangrijk om te weten dat je opties niet hoeft te verhandelen om te profiteren van de geheimen die ze bevatten. Als ze aangeven dat aandelen minder neerwaarts risico hebben en een hogere verhouding tussen opwaarts en neerwaarts risico, kan een portefeuille zijn aandelenposities direct aanpassen zonder dat er opties hoeven te worden verhandeld. Als de algehele aantrekkelijkheid van de portefeuille lager is dan gemiddeld, kan het risico worden verminderd. Als bepaalde regio's aantrekkelijker lijken dan andere, kan hun weging worden verhoogd. Hiervoor hoef je niet op de optiemarkten te handelen: je hoeft alleen maar naar ze te luisteren.

We noemen onze aanpak adaptieve diversificatie, en deze is erop gericht om op alle drie de dimensies (activa, tijd en richting) op de juiste manier te diversifiëren. We volgen deze aanpak al bijna tien jaar, en toch is het tegelijkertijd een echte innovatie in de moderne financiële wereld – en een eeuwenoude klassieker.

Belangrijke informatie

Diversificatie garandeert geen winst. Ook neemt diversificatie het risico op beleggingsverliezen niet weg.

Opties (calls en puts) brengen risico's met zich mee. De handel in opties kan speculatief van aard zijn en brengt een aanzienlijk risico op verlies met zich mee.

Elk besproken risicobeheerproces omvat een poging om risico's te monitoren en te beheren, wat niet mag worden verward met en geen laag risico of het vermogen om bepaalde risicofactoren te beheersen impliceert.

Volatiliteit is een maatstaf voor het risico op basis van de spreiding van de rendementen voor een bepaalde belegging.