Is het idee van een duurzame aarde een illusie?

Als we de vraag stellen of een duurzame aarde mogelijk is, biedt het gebruik van enkele fundamentele wetenschappelijke en economische concepten een interessant perspectief om inzicht te krijgen in beleggingskansen, te beginnen met het ecologische concept van draagkracht. Draagkracht probeert een antwoord te geven op de vraag of er voor een bepaalde soort in een bepaalde ruimte een maximale populatie is die door de omgeving kan worden ondersteund. Een van de meest geciteerde voorbeelden is de elandpopulatie op Isle Royale. Dit eiland in Michigan in de Verenigde Staten is een beschermd natuurgebied dat alleen per boot bereikbaar is. Uit analyse van de elandpopulatie blijkt dat de omvang ervan rechtstreeks verband houdt met de vegetatie en het aantal roofdieren op het eiland.

Het idee van ecologische duurzaamheid breidt dit concept van draagkracht uit door de aarde vanuit de ruimte als een eiland te beschouwen.

De aarde: een eiland in de ruimte

Als we de aarde als een eiland beschouwen, betekent dit dat er slechts beperkte hulpbronnen beschikbaar zijn om een maximale populatie te ondersteunen. Als dat het geval is, kunnen we ons afvragen hoe het leven kan voortbestaan met beperkte hulpbronnen. Dit kan het best worden beantwoord door een fundamenteel wetenschappelijk principe in ogenschouw te nemen: de wet van behoud van massa, die stelt dat massa bij een chemische reactie niet wordt gecreëerd of vernietigd, maar alleen wordt omgezet. Op basis van dit principe betekent kunnen we zeggen dat alle materie die nodig is om op aarde te leven, afkomstig moet zijn van iets dat al op aarde is. We moeten dus als collectieve maatschappij erkennen dat de aarde een eindige hoeveelheid en een vast aantal hulpbronnen (massa) heeft die door alle levende wezens moeten worden gedeeld. Deze hulpbronnen vormen een gemeenschappelijke pool die iedereen kan gebruiken, maar zodra ze zijn verbruikt, zijn ze niet meer beschikbaar voor anderen. Als hulpbronnen alleen uit deze pool worden gehaald en niet worden aangevuld, raken ze uiteindelijk op. De aarde heeft echter natuurlijke recyclingprocessen, zoals de watercyclus, de koolstofcyclus, de zuurstofcyclus en andere biogeochemische cycli, die helpen om gebruikte hulpbronnen herbruikbaar te maken, hoewel deze processen tijd vergen.

Op het eerste gezicht lijkt dit te betekenen dat duurzaamheid mogelijk is. Om de aarde duurzaam te houden, mag het tempo waarin hulpbronnen worden verbruikt niet hoger zijn dan het tempo waarin ze kunnen worden gerecycled. Dit evenwicht is cruciaal voor duurzaamheid, maar wordt bemoeilijkt door de ‘tragedy of the commons’ (de tragedie van het gemeenschappelijke). Deze economische theorie beschrijft hoe individuen, als ze onbeperkt toegang hebben tot een gedeelde hulpbron, de neiging hebben deze te veel te gebruiken, waardoor de hulpbron sneller uitgeput raakt dan deze zich kan herstellen.

Een klassiek voorbeeld is overbegrazing van de gemeenschappelijke weidegronden van een dorp. Als elke dorpeling te veel schapen op een weiland zou zetten, waardoor het gras sneller zou worden afgegraasd dan het kon groeien, zou dit er uiteindelijk toe leiden dat het weiland niet meer in staat is om de schapenpopulatie te ondersteunen. De ‘tragedy of the commons’ laat zien dat als een gemeenschappelijke hulpbron niet wordt gereguleerd, de kans groot is dat deze wordt uitgeput. De uitdaging van duurzaamheid ligt daarom in het vinden van manieren om ervoor te zorgen dat het verbruik van een gemeenschappelijke hulpbron niet groter wordt dan het vermogen van de aarde of de technologie om deze hulpbronnen te recyclen, zodat ze beschikbaar blijven voor toekomstig gebruik.

De beleggingscase voor duurzaamheid

Wat betekent het voor een belegger om de aarde te zien als een eiland met een gemeenschappelijke bron van hulpbronnen? Beleggers moeten:

1. Rekening houden met het systeemrisico van hun beleggingen op overconsumptie en hun beleggingen evalueren vanuit het perspectief van de systeemimpact;
2. Het milieu beschouwen als een activum in langetermijnbeleggingsmodellen; en
3. Overwegen te beleggen in bedrijven die passende maatregelen nemen om een duurzame economie te waarborgen en zo de langetermijnwaarde van hun beleggingen te beschermen.

Er ontstaat een duidelijk beleggingsargument voor bedrijven die zorgvuldig nadenken over het gebruik en hergebruik van gemeenschappelijke hulpbronnen. Saint-Gobain, een wereldwijde producent van bouwmaterialen, wil wereldleider worden op het gebied van lichte en duurzame bouw. Het bedrijf is actief in 76 landen, heeft 160.000 medewerkers in dienst en genereert een omzet van bijna 50 miljard euro. Het wordt gedreven door zijn missie om "de wereld een betere plek te maken om te leven". Het bedrijf is bijzonder invloedrijk op het gebied van goedkope woningbouw en renovatie en speelt in op de behoeften van de groeiende bevolking. De geïntegreerde oplossingen van Saint-Gobain bieden tal van milieu- en maatschappelijke voordelen, zoals verbetering van de energie-efficiëntie, vermindering van de koolstofuitstoot, optimalisering van het gebruik van natuurlijke hulpbronnen en verbetering van de thermische, akoestische en veiligheidseigenschappen van woningen, en dat alles tegen een betaalbare prijs.

In het kader van circulariteit staat de bouwsector bekend om zijn aanzienlijke ecologische voetafdruk, die verantwoordelijk is voor 40 procent van het vaste afval en bijna 50 procent van het verbruik van natuurlijke hulpbronnen. Saint-Gobain werkt actief aan het verminderen van deze impact met verschillende initiatieven die gericht zijn op het verbeteren van de duurzaamheid. Het bedrijf heeft zijn fabrieken en productieprocessen aangepast om gerecycleerde grondstoffen te gebruiken en werkt samen met overheden om de inzameling van gerecycleerde materialen te verbeteren. Een aanzienlijk deel van zijn producten, waaronder gipsplaten, glaswol en vlakglas, is oneindig recyclebaar, wat zijn streven naar duurzame praktijken nog eens onderstreept.

Saint-Gobain houdt zich niet alleen aan de beste praktijken in de bouwmaterialensector, maar verwerft ook een concurrentievoordeel naarmate duurzaamheid een steeds belangrijkere factor wordt in de beslissingen van consumenten. Het bedrijf constateert een toenemende belangstelling van klanten voor milieuproductverklaringen (Environmental Product Declarations of EPD's). Met behulp van EPD's, die zijn gebaseerd op levenscyclusanalyses, kan Saint-Gobain zijn producten vergelijken met die van concurrenten en zich profileren als leider op het gebied van duurzaam bouwen. Door EPD's uit te geven, ondersteunt Saint-Gobain Glass klanten zoals architecten, ingenieursbureaus en aannemers die bouwcertificeringen willen behalen, zoals Leadership in Energy and Environmental Design (LEED), Building Research Establishment Environmental Assessment Method (BREEAM) en Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen (DGNB).

Met het oog op de toekomst ontwerpt Saint-Gobain zijn producten en bouwoplossingen ook zo dat ze bij sloop gemakkelijk kunnen worden gescheiden. Het bedrijf heeft zich ten doel gesteld om in 2030 het niet-recyclebare afval met 80 procent te verminderen en het verbruik van nieuwe grondstoffen met 30 procent te verminderen. Momenteel wordt meer dan 50 procent van de omzet gegenereerd door producten die zijn onderworpen aan geverifieerde levenscyclusanalyses en milieuproductverklaringen, met een doelstelling van 100 procent in 2030.¹ Deze vooruitstrevende aanpak verhoogt niet alleen de aantrekkingskracht voor beleggers, maar versterkt ook de rol van het bedrijf in het bevorderen van duurzame praktijken in sectoren met een grote impact, zoals de bouw.

Dit is precies het soort strategie dat we zoeken in bedrijven die we als zeer aantrekkelijk beschouwen voor beleggers. We zijn van mening dat bedrijven die hun rol in het bevorderen van duurzame praktijken versterken, een sterk potentieel hebben om op lange termijn financiële voordelen te bieden aan beleggers.